Pacjent z wczesnym zapaleniem stawów w nowym programie pilotażowym
Autor: red. Dorota Kobierzewska
Jak najszybsze postawienie diagnozy i rozpoczęcie leczenia w ciągu 12 tygodni to cel nowego projektu, którego pilotaż właśnie wchodzi w życie. A jak to będzie wyglądało w praktyce?
Dorota Kobierzewska
Redaktor naczelna Kompendium24
Długo przygotowywane rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie programu pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki nad świadczeniobiorcą z wczesnym zapaleniem stawów (KOWZS) właśnie wchodzi w życie. Dokument został podpisany przez Ministra Zdrowia 16 października br.
Wzrost liczby osób z zapalnymi chorobami reumatologicznymi z objawami zapalenia stawów stał się przyczynkiem do wypracowania rozwiązania w postaci nowego modelu opieki wraz z określeniem wytycznych postępowania medycznego oraz ze standardami dokumentacji medycznej. Jak podkreśla wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski – prace były trudne i czasochłonne, ale co najważniejsze, mamy ich efekt w postaci programu pilotażowego. Celem pilotażu jest ocena jakości, ciągłości i efektywności opieki nad pacjentem z wczesnym zapaleniem stawów w wieku od 18 lat – czyli sprawdzenie, jak nowy model opieki nad tą grupą pacjentów sprawdza się w praktyce.
Schorzenia reumatyczne obejmują około 300 jednostek chorobowych o podłożu autoimmunologicznym i niezapalnym. W przeciągu ostatnich lat obserwujemy ich zwiększoną zapadalność – zwłaszcza w populacji do 50. roku życia, co sprawia, że stają się one istotnym wyzwaniem dla zdrowia publicznego i obciążeniem finansowym dla systemu opieki zdrowotnej oraz społeczeństwa. Należy też pamiętać, iż grupa tych chorób zwiększa również ryzyko zachorowalności na inne choroby, które sukcesywnie wpisują się w kanon chorób cywilizacyjnych, takich jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca, choroba zwyrodnieniowa stawów czy depresja. Choroby reumatyczne są też przyczyną rozwoju niektórych typów nowotworów oraz podwyższają ryzyko zgonu.
Zasadniczym celem terapeutycznym w przypadku schorzeń reumatycznych jest możliwość osiągnięcia remisji lub niskiej aktywności choroby, co również zredukuje ryzyko rozwoju wyżej wspomnianych chorób zależnych. Jak wskazują badania, skuteczne leczenie np. RZS zmniejsza aż dwukrotnie ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (udar, zawał, niewydolności serca), cukrzycy czy chłoniaków.
Wiele krajów wyprowadziło rozwiązania w postaci kompleksowych ścieżek diagnostyki dla pacjentów z chorobami reumatologicznymi oraz innymi schorzeniami mięśniowo-szkieletowymi. Szczególnie warto zwrócić uwagę na tzw. kliniki wczesnego rozpoznania zapalenia stawów zarówno dla spondyloartropatii, reumatoidalnego oraz łuszczycowego zapalenia stawów, jakie są w Hiszpanii, Włoszech, Chorwacji oraz w Wielkiej Brytanii. Polska powinna pomyśleć o własnym rozwiązaniu.
Niezwykle ważne jest, aby pacjenci z zapalnymi chorobami reumatologicznymi z objawami zapalenia stawów byli pod stałą opieką zespołu interdyscyplinarnego. Skuteczne leczenie może zapewnić lekarz reumatolog we współpracy z innymi specjalistami. Krok pierwszy i zarazem warunkujący skuteczność leczenia to szybka i trafna diagnoza, a następnie zapewnienie pacjentowi ciągłości leczenia (kompleksowej koordynowanej opieki). Odpowiedzią na powyższe potrzeby jest wprowadzony właśnie program pilotażowy.
Program pilotażowy ma zapewnić pacjentom kompleksowe procedury medyczne niezbędne do ustalenia prawidłowej ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej. Pozwoli to kierować pacjentów już na wczesnym etapie choroby do wyspecjalizowanych ośrodków, co przyspieszy diagnozę i przyniesie lepsze efekty leczenia.
Czas w przypadku chorób reumatycznych jest szczególnie ważny. Jak podkreśla prof. Brygida Kwiatkowska ‒ krajowy konsultant w dziedzinie reumatologii, kierownik Kliniki Wczesnego Zapalenia Stawów i zastępca dyrektora ds. klinicznych Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie ‒ jest to czynnik zarówno warunkujący skuteczność leczenia, jak też obniżający jego koszt. Zatem szybka diagnoza, szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia to lepsze efekty terapii oraz protekcja przed wystąpieniem chorób współistniejących. To też wydłużenie życia pacjentów i poprawa jego jakości.
Szybka ścieżka została stworzona z myślą o pacjentach pierwszorazowych z objawami wczesnego zapalenia stawów. Wdrożenie leczenia farmakologicznego i rehabilitacji w tej grupie chorych już na wczesnym etapie zapewnia szybką i długą remisję choroby, jak również pozwala im na powrót do aktywnego życia w społeczeństwie.
Dodatkową korzyścią płynącą z programu będzie rejestr zapalnych chorób reumatycznych – podkreślił dr n. med. Marek Tombarkiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. Dane będą automatycznie zaciągane z systemu, co zniweluje konieczność ich wielokrotnego zapisywania. Z czasem takie innowacyjne rozwiązania mogłyby być wykorzystywane w przypadku innych chorób.
Program pilotażowy będzie trwał 3 lata. Do jego realizacji wybrano 15 Ośrodków Wczesnego Zapalenia Stawów w 11 województwach w Polsce. Koordynatorem programu został Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie.
Pilotaż składa się z dwóch modułów. A jak to będzie wyglądało w praktyce?
Pacjenci z objawami wczesnego zapalenia stawów i podejrzeniem 15 zapalnych chorób reumatycznych zostaną skierowani z poziomu lekarza podstawowej opieki (lub innego lekarza specjalisty) do I Modułu (etapu diagnostycznego) programu pilotażowego. Zapewni to możliwość rozpoczęcia odpowiedniej terapii oraz kompleksowej opieki przez 12 miesięcy pacjentom z rozpoznanym zapaleniem stawów i potwierdzonymi 7 jednostkami chorobowymi (łuszczyca stawowa, zespół Reitera, serododatnie RZS, inne RZS, artropatie łuszczycowe i towarzyszące chorobom jelit, inne zapalenia stawów, ZZSK, inne zapalne choroby kręgosłupa).
Z kolei pacjenci z podejrzeniem pozostałych 8 jednostek chorobowych (dna moczanowa, guzkowe zapalenie tętnic i choroby pokrewne, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie skórno-mięśniowe, twardzina układowa, inne układowe zajęcie tkanki łącznej, zapalenie mięśni) będą kontynuowali dalszą diagnostykę poza programem KOWZS. Dzięki temu możliwe będzie rozpoznanie choroby i włączenie leczenia znacznie wcześniej niż ma to miejsce w obecnym systemie opieki. A jak wiemy – opóźnienia w rozpoznawaniu zapalnych chorób reumatycznych w Polsce są bardzo duże.
Na zakończenie programu zostanie opracowany raport końcowy, w którym znajdzie się analiza wskaźników efektywności i jakości realizowanych świadczeń w ramach pilotażu KOWZS.
Do kluczowych założeń kompleksowej opieki nad pacjentem z wczesnym zapaleniem stawów należą:
Treść rozporządzenia: rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie programu pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki nad świadczeniobiorcą z wczesnym zapaleniem stawów.
Źródło: Raport „Szybka ścieżka diagnostyczna dla pacjenta z wczesnym zapaleniem stawów” opracowany przez: Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. Eleonory Reicher w Warszawie, konsultant krajową w dziedzinie reumatologii, Fundację Eksperci dla Zdrowia.
Dorota Kobierzewska
Redaktor naczelna Kompendium24
Długo przygotowywane rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie programu pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki nad świadczeniobiorcą z wczesnym zapaleniem stawów (KOWZS) właśnie wchodzi w życie. Dokument został podpisany przez Ministra Zdrowia 16 października br.
Wzrost liczby osób z zapalnymi chorobami reumatologicznymi z objawami zapalenia stawów stał się przyczynkiem do wypracowania rozwiązania w postaci nowego modelu opieki wraz z określeniem wytycznych postępowania medycznego oraz ze standardami dokumentacji medycznej. Jak podkreśla wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski – prace były trudne i czasochłonne, ale co najważniejsze, mamy ich efekt w postaci programu pilotażowego. Celem pilotażu jest ocena jakości, ciągłości i efektywności opieki nad pacjentem z wczesnym zapaleniem stawów w wieku od 18 lat – czyli sprawdzenie, jak nowy model opieki nad tą grupą pacjentów sprawdza się w praktyce.
Choroby reumatyczne – wyzwanie dla zdrowia publicznego
Schorzenia reumatyczne obejmują około 300 jednostek chorobowych o podłożu autoimmunologicznym i niezapalnym. W przeciągu ostatnich lat obserwujemy ich zwiększoną zapadalność – zwłaszcza w populacji do 50. roku życia, co sprawia, że stają się one istotnym wyzwaniem dla zdrowia publicznego i obciążeniem finansowym dla systemu opieki zdrowotnej oraz społeczeństwa. Należy też pamiętać, iż grupa tych chorób zwiększa również ryzyko zachorowalności na inne choroby, które sukcesywnie wpisują się w kanon chorób cywilizacyjnych, takich jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca, choroba zwyrodnieniowa stawów czy depresja. Choroby reumatyczne są też przyczyną rozwoju niektórych typów nowotworów oraz podwyższają ryzyko zgonu.
Zasadniczym celem terapeutycznym w przypadku schorzeń reumatycznych jest możliwość osiągnięcia remisji lub niskiej aktywności choroby, co również zredukuje ryzyko rozwoju wyżej wspomnianych chorób zależnych. Jak wskazują badania, skuteczne leczenie np. RZS zmniejsza aż dwukrotnie ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (udar, zawał, niewydolności serca), cukrzycy czy chłoniaków.
A jak radzą sobie inni?
Wiele krajów wyprowadziło rozwiązania w postaci kompleksowych ścieżek diagnostyki dla pacjentów z chorobami reumatologicznymi oraz innymi schorzeniami mięśniowo-szkieletowymi. Szczególnie warto zwrócić uwagę na tzw. kliniki wczesnego rozpoznania zapalenia stawów zarówno dla spondyloartropatii, reumatoidalnego oraz łuszczycowego zapalenia stawów, jakie są w Hiszpanii, Włoszech, Chorwacji oraz w Wielkiej Brytanii. Polska powinna pomyśleć o własnym rozwiązaniu.
Co to oznacza i co trzeba zrobić?
Niezwykle ważne jest, aby pacjenci z zapalnymi chorobami reumatologicznymi z objawami zapalenia stawów byli pod stałą opieką zespołu interdyscyplinarnego. Skuteczne leczenie może zapewnić lekarz reumatolog we współpracy z innymi specjalistami. Krok pierwszy i zarazem warunkujący skuteczność leczenia to szybka i trafna diagnoza, a następnie zapewnienie pacjentowi ciągłości leczenia (kompleksowej koordynowanej opieki). Odpowiedzią na powyższe potrzeby jest wprowadzony właśnie program pilotażowy.
Bo liczy się czas…
Program pilotażowy ma zapewnić pacjentom kompleksowe procedury medyczne niezbędne do ustalenia prawidłowej ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej. Pozwoli to kierować pacjentów już na wczesnym etapie choroby do wyspecjalizowanych ośrodków, co przyspieszy diagnozę i przyniesie lepsze efekty leczenia.
Czas w przypadku chorób reumatycznych jest szczególnie ważny. Jak podkreśla prof. Brygida Kwiatkowska ‒ krajowy konsultant w dziedzinie reumatologii, kierownik Kliniki Wczesnego Zapalenia Stawów i zastępca dyrektora ds. klinicznych Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie ‒ jest to czynnik zarówno warunkujący skuteczność leczenia, jak też obniżający jego koszt. Zatem szybka diagnoza, szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia to lepsze efekty terapii oraz protekcja przed wystąpieniem chorób współistniejących. To też wydłużenie życia pacjentów i poprawa jego jakości.
Szybka ścieżka została stworzona z myślą o pacjentach pierwszorazowych z objawami wczesnego zapalenia stawów. Wdrożenie leczenia farmakologicznego i rehabilitacji w tej grupie chorych już na wczesnym etapie zapewnia szybką i długą remisję choroby, jak również pozwala im na powrót do aktywnego życia w społeczeństwie.
Dodatkową korzyścią płynącą z programu będzie rejestr zapalnych chorób reumatycznych – podkreślił dr n. med. Marek Tombarkiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. Dane będą automatycznie zaciągane z systemu, co zniweluje konieczność ich wielokrotnego zapisywania. Z czasem takie innowacyjne rozwiązania mogłyby być wykorzystywane w przypadku innych chorób.
O pilotażu w praktyce
Program pilotażowy będzie trwał 3 lata. Do jego realizacji wybrano 15 Ośrodków Wczesnego Zapalenia Stawów w 11 województwach w Polsce. Koordynatorem programu został Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie.
Pilotaż składa się z dwóch modułów. A jak to będzie wyglądało w praktyce?
Pacjenci z objawami wczesnego zapalenia stawów i podejrzeniem 15 zapalnych chorób reumatycznych zostaną skierowani z poziomu lekarza podstawowej opieki (lub innego lekarza specjalisty) do I Modułu (etapu diagnostycznego) programu pilotażowego. Zapewni to możliwość rozpoczęcia odpowiedniej terapii oraz kompleksowej opieki przez 12 miesięcy pacjentom z rozpoznanym zapaleniem stawów i potwierdzonymi 7 jednostkami chorobowymi (łuszczyca stawowa, zespół Reitera, serododatnie RZS, inne RZS, artropatie łuszczycowe i towarzyszące chorobom jelit, inne zapalenia stawów, ZZSK, inne zapalne choroby kręgosłupa).
Z kolei pacjenci z podejrzeniem pozostałych 8 jednostek chorobowych (dna moczanowa, guzkowe zapalenie tętnic i choroby pokrewne, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie skórno-mięśniowe, twardzina układowa, inne układowe zajęcie tkanki łącznej, zapalenie mięśni) będą kontynuowali dalszą diagnostykę poza programem KOWZS. Dzięki temu możliwe będzie rozpoznanie choroby i włączenie leczenia znacznie wcześniej niż ma to miejsce w obecnym systemie opieki. A jak wiemy – opóźnienia w rozpoznawaniu zapalnych chorób reumatycznych w Polsce są bardzo duże.
Na zakończenie programu zostanie opracowany raport końcowy, w którym znajdzie się analiza wskaźników efektywności i jakości realizowanych świadczeń w ramach pilotażu KOWZS.
Cel KOWZS to rozpoznanie wczesnej choroby stawów, rozpoczęcie leczenia na wczesnym etapie choroby, monitorowanie efektów leczenia, zapewnienie indywidualnej rehabilitacji leczniczej oraz dostępu do leczenia w ramach programów lekowych, w przypadku wskazań do tego typu terapii. |
Podsumowanie
Do kluczowych założeń kompleksowej opieki nad pacjentem z wczesnym zapaleniem stawów należą:
- Wprowadzenie nowego modelu leczenia opartego na szybkiej ścieżce diagnostycznej oraz włączeniu leczenia i rehabilitacji pacjentów we wczesnym stadium zapalenia stawów.
- Skoncentrowanie leczenia pacjentów wokół wyspecjalizowanych ośrodków koordynujących, które posiadają duże doświadczenie w wykonywaniu procedur diagnostyczno-leczniczych, wiedzę z zakresu dostępności do programów lekowych, jak też zapewniają dostęp do rehabilitacji reumatologicznej.
- Poprawa efektywności leczenia oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia niepełnosprawności oraz ograniczenie liczby hospitalizacji z powodu chorób zapalnych stawów.
Treść rozporządzenia: rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie programu pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki nad świadczeniobiorcą z wczesnym zapaleniem stawów.
Źródło: Raport „Szybka ścieżka diagnostyczna dla pacjenta z wczesnym zapaleniem stawów” opracowany przez: Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. Eleonory Reicher w Warszawie, konsultant krajową w dziedzinie reumatologii, Fundację Eksperci dla Zdrowia.