Czego dowiesz się z artykułu:

• Jakie parametry wpływają na masę ciała.
• Poznasz jednostki chorobowe, w których otyłość jest jednym z głównych objawów.
• Na czym polegają zasady skutecznej terapii otyłości według najnowszych wytycznych.
• Kiedy kierować dziecko do poradni specjalistycznej.
• Jak powinna przebiegać diagnostyka i leczenie powikłań otyłości.
• W jakich sytuacjach wdrożyć farmakoterapię.
• Jakie są wskazania do chirurgii bariatrycznej u dzieci.

Nadmierna masa ciała powinna być traktowana nie tylko jako defekt urody, ale przede wszystkim jako choroba przewlekła. Rolą lekarza jest jej szybkie, właściwe rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego, skutecznego leczenia – wyjaśnia dr n. med. Agnieszka Zubkiewicz-Kucharska, diabetolog, endokrynolog, endokrynolog dziecięcy.

Przyczyny otyłości

Etiologia nadmiernej masy ciała jest wieloczynnikowa, a szczegółowe omawianie objawów poszczególnych zespołów chorobowych oraz ich diagnostyki przekracza ramy tej publikacji.

Wśród parametrów wpływających na masę ciała bierze się pod uwagę czynniki genetyczne, endokrynologiczne, środowiskowe, w tym warunki odżywienia w okresie prenatalnym, a także czynniki kulturowe.

Spośród endokrynologicznych przyczyn otyłości należy wymienić: niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy oraz somatotropinową niedoczynność przysadki, a badania, takie jak ocena funkcji tarczycy czy profil kortyzolu, wykonuje się rutynowo w czasie diagnostyki przyczyn otyłości.

Nadmierne przyrosty masy ciała mogą być spowodowane również uszkodzeniem okolicy podwzgórzowej, gdzie zlokalizowany jest ośrodek głodu i sytości. Warto pamiętać również o negatywnym wpływie na masę ciała niektórych leków, m.in. glikokortykosterydów czy neuroleptyków.

Otyłość uwarunkowana genetycznie dotyczy mniejszości przypadków. Na potrzebę diagnostyki genetycznej przyczyny otyłości mogą wskazywać charakterystyczne dla poszczególnych zespołów cechy dysmorficzne, zaburzenia wzrastania, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego oraz dysfunkcje narządowe, w tym dotyczące narządów zmysłów. Schorzenia te są heterogenne pod względem genetycznym, obejmując zarówno zespoły monogenowe, jak i aberracje chromosomowe (zespół Downa, zespół Turnera, trisomia X) oraz anomalie piętnowania rodzicielskiego.

Otyłość jako jeden z głównych objawów dotyczy m.in.:

• zespołu Pradera-Williego (zaburzenia neurorozwojowe, niepełnosprawność intelektualna, hipotonia mięśniowa i zaburzenia ssania, hipogonadyzm),
• zespołu Bardeta-Biedla (zaburzenia zachowania, niepełnosprawność intelektualna, polidaktylia pozaosiowa, torbiele nerek prowadzące do niewydolności nerek, retinopatia barwnikowa siatkówki, cukrzyca),
• zespołu Alströma (niedosłuch, postępująca retinopatia barwnikowa prowadząca do ...