Astma ‒ wstęp

W świetle aktualnej wiedzy astma jest heterogenną przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Astma nie jest chorobą jednorodną, dzielimy ją na różne endotypy i fenotypy, np. astmę alergiczną (atopową), niealergiczną (nieatopową), eozynofilową i nieeozynofilową, a także astmę u osób starszych lub astmę z otyłością. Astma może mieć różne przyczyny, ale większość mechanizmów zapalnych jest podobna w każdej postaci tej choroby. Dotyczy to szczególnie udziału w patogenezie astmy komórek, takich jak: eozynofile, limfocyty, komórki nabłonka dróg oddechowych i komórki mięśni gładkich oskrzeli. Wymienione komórki są źródłem wielu mediatorów zapalnych, w tym cytokin i leukotrienów. Leukotrieny C4, D4 i E4 produkowane przez komórki tuczne i eozynofile są bardzo silnymi czynnikami chemotaktycznymi dla innych komórek, w tym eozynofilów, mediatorami zapalenia oraz wywołują silny skurcz mięśni gładkich oskrzeli. Leukotrieny uczestniczą w zasadzie w każdym poziomie reakcji patologicznych w astmie. W przebiegu astmy kluczowe znaczenie dla dynamiki postępu choroby mają procesy niszczenia nabłonka dróg oddechowych oraz zapalenie eozynofilowe. Równocześnie ze wspomnianymi zjawiskami ma miejsce nieprzerwany proces naprawy zniszczeń będących efektem reakcji zapalnej; obejmuje on syntezę i odkładanie składników macierzy zewnątrzkomórkowej (głównie białek z grupy kolagenu), jak również degradację tych substancji. Efektem tych procesów jest zjawisko remodelingu, na który składają się:

• włóknienie podnabłonkowe,


• naciek z komórek zapalnych,


• zwiększenie objętości mięśniówki gładkiej ścian dróg oddechowych,


• obrzęk.

Remodeling (włóknienie) prowadzi do stopniowej utraty czynności płuc i do niewydolności oddechowej, proces jest nieodwracalny, można mu zapobiec, ale nie wyleczyć. Wyniki ostatnich badań naukowych wskazują, że czynnikami odgrywającymi kluczową rolę w rozwoju remodelingu są leukotrieny cysteinylowe. Leukotrieny pobudzają fibroblasty i stymulują syntezę kolagenu, wywołują włóknienie podnabłonkowe. Są także odpowiedzialne za migrację komórek do miejsca zapalenia, w szczególności eozynofilów. Leukotrieny cysteinylowe odgrywają także główną rolę w mitogenezie mięśni gładkich oskrzeli i prowadzą do ich przerostu. Dodatkowo mediatory te są odpowiedzialne za przerost i pob...