Hipertensjologia Wiosna 2011: testy egzaminacyjne do egzaminu PES

ROZWIĄŻ TEST

Pytanie
Odpowiedzi
Chory 52-letni z wieloletnim nadciśnieniem tętniczym, leczonym niesystematycznie. Przyjęty do szpitala z silnym, nagłym rozpierającym bólem w klatce piersiowej promieniującym do pleców w okolicy międzyłopatkowej. Badaniem stwierdzono deficyt tętna na lewej kończynie górnej, szmer rozkurczowy w II przestrzeni międzyżebrowej prawej w linii przymostkowej. W EKG rytm zatokowy 108/min, cechy przerostu lewej komory. Najbardziej prawdopodobne rozpoznanie to:
  1. pęknięcie przełyku.
  2. ostre rozwarstwienie aorty.
  3. zawał serca.
  4. ...
  5. ...
Wskaż twierdzenie nieprawdziwe dotyczące metyldopy:
  1. efekt hipotensyjny jest wynikiem zmniejszenia oporu obwodowego.
  2. metyldopa nie wpływa na przepływ nerkowy i filtrację kłębuszkową.
  3. może wywoływać hipotonię ortostatyczną.
  4. ...
  5. ...
Wskaż zdanie prawdziwe dotyczące nadciśnienia tętniącego u dzieci i młodzieży:
  1. występuje u około 10% całej populacji dzieci i młodzieży.
  2. nadciśnienie tętnicze rozpoznajemy, gdy średnie wartości ciśnienia tętniczego skurczowego przekraczają 95. cc dla wieku, płci i masy ciała.
  3. jedną z postaci nadciśnienia tętniczego jednogenowego sodoopornego niezwiązanego z retencją sodu i wody jest zespół Gordona.
  4. ...
  5. ...
Wskaż twierdzenie nieprawdziwe dotyczące klonidyny:
  1. klonidyna hamuje aktywność układu współczulnego.
  2. w toku leczenia klonidyną może rozwijać się oporność, wynikająca z retencji sodu i wody.
  3. nagłe odstawienie klonidyny może prowadzić do gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego.
  4. ...
  5. ...
Do możliwych odchyleń w badaniu przedmiotowym istotnych w diagnostyce nadciśnienia tętniczego i/lub jego powikłań należą wszystkie, z wyjątkiem:
  1. osłabienia tętna na kończynach dolnych.
  2. szmeru naczyniowego w środkowej części nadbrzusza.
  3. wzmożonego tętnienia naczyń szyjnych i unoszącego uderzenia koniuszkowego.
  4. ...
  5. ...
Kryteria przerostu lewej komory serca w EKG obejmują załamek:
1) R w aVR > 5 mm;       
2) R w aVL > 11 mm;       
3) R V1 > załamek S V1;
4) R w I-III lub aVF > 20 mm;
5) S V2 + R V5 > 35 mm.

Prawidłowa odpowiedź to:
  1. 1,3,5.
  2. 1,3,4.
  3. 2,4,5.
  4. ...
  5. ...
Przebudowa koncentryczna lewej komory serca charakteryzuje się:
  1. zwiększoną masą lewej komory serca przy prawidłowym stosunku grubości ściany lewej komory do jej promienia.
  2. zwiększoną masą lewej komory serca i zwiększonym stosunkiem grubości ściany lewej komory do jej promienia.
  3. prawidłową masą lewej komory serca i prawidłowym stosunkiem grubości ściany lewej komory do jej promienia.
  4. ...
  5. ...
Chirurg choruje na nadciśnienie RR 160/100 mmHg, obwód szyi = 44 cm, często zasypia w czasie konferencji, ale nigdy w czasie operacji. W badaniu polisomnograficznym stwierdzono 12 epizodów bezdechu/godzinę, z zahamowaniem pracy mięśni oddechowych. Rozpoznamy:
  1. ciężką postać zespołu obturacyjnego bezdechu sennego.
  2. umiarkowaną postać zespołu obturacyjnego bezdechu sennego.
  3. łagodną postać zespołu obturacyjnego bezdechu sennego.
  4. ...
  5. ...
Diagnostyka zwężenia tętnicy nerkowej jest uzasadniona u chorych:
  1. z nadciśnieniem ciężkim, opornym, lub złośliwym.
  2. z napadowymi epizodami obrzęku płuc o niewyjaśnionej przyczynie lub ciężką zastoinową niewydolnością serca.
  3. z niewyjaśnioną niewydolnością nerek.
  4. ...
  5. ...
Zespół pozornego nadmiaru mineralokortykoidów charakteryzuje się:
  1. wysoką masą urodzeniową.
  2. nadciśnieniem niskoreninowym.
  3. kwasicą cewkową.
  4. ...
  5. ...
56-letni mężczyzna był leczony amlodypiną, ramiprilem i doxazosyną. Po dołączeniu hydrochlorotiazydu w dawce 25 mg ciśnienie skurczowe obniżyło się ze 180 mmHg do 160 mmHg. Na tej podstawie można rozpoznać:
  1. nadciśnienie nerkopochodne.
  2. nadciśnienie oporne.
  3. nadciśnienie wtórne.
  4. ...
  5. ...
Nadciśnienie tętnicze nie jest indukowane przez:
  1. benzodwuazepiny.
  2. erytropoetynę.
  3. leki przeciwzapalne.
  4. ...
  5. ...
86-letni mężczyzna mimo 10 mg ramiprilu miał ciśnienie skurczowe 190 mmHg, po dołączeniu doxazosyny poczuł się bardzo osłabiony mimo, że ciśnienie nadal przekraczało 180 mmHg. Przyczyną tego może być:
  1. przerost prostaty.
  2. rak prostaty.
  3. nadciśnienie oporne.
  4. ...
  5. ...
Przy podejrzeniu nadciśnienia naczyniowonerkowego, scyntygrafia nerek:
  1. jest podstawowym badaniem diagnostycznym wykonywanym w pierwszej kolejności.
  2. pozwala przewidzieć wynik postępowania chirurgicznego.
  3. ma istotny efekt nefrotoksczny u ponad 30% chorych.
  4. ...
  5. ...
U 41-letniego mężczyzny bez dolegliwości, w trakcie badania okresowego stwierdzono: ciśnienie tętnicze 135/85 mmHg, BMI (wskaźnik masy ciała kg/m2) 29,5. Pacjent podaje: umiarkowaną aktywność ruchową (1-2 x w tygodniu jazda na rowerze), wypija 4-5 piw (0,5 l) tygodniowo. Nie stwierdzono odchyleń w badaniu przedmiotowym oraz w podstawowych badaniach laboratoryjnych. Która ze strategii postępowania wydaje się najsłuszniejsza?
1) utrata masy ciała;       
2) zwiększenie aktywności ruchowej;   
3) ograniczenie alkoholu w diecie;   
4) suplementacja potasu w diecie;
5) zastosowanie diety z badania DASH.

Prawidłowa odpowiedź to:
  1. wszystkie wymienione.
  2. tylko 5.
  3. 1,2,5.
  4. ...
  5. ...
38-letnia chora w ciągu roku przytyła 20 kg. Skarży się na osłabienie siły mięśniowej. W badaniu przedmiotowym otyłość centralna; czerwono podbarwione rozstępy skórne na biodrach; ciśnienie tętnicze 170/100 mm Hg. W tomografii komputerowej guzek w lewym nadnerczu (średnica 1 cm) o gęstości poniżej 10 j Hounsfielda. W badaniach laboratoryjnych krwi: K+ 3,5 mmol/l; glukoza na czczo 6,4 mmol/l; GFR 100 ml/min. Prawidłowe wydalanie metoksykatecholamin w moczu. Które z badań przemawia za podejrzeniem zespołu Cushinga?
  1. popołudniowe stężenie kortyzolu w surowicy = poniżej 60% stężenia rannego.
  2. prawidłowe wydalanie wolnego kortyzolu z moczem.
  3. późnowieczorne (23.00-24.00) stężenie kortyzolu w ślinie = poniżej 0,3 nmol/l.
  4. ...
  5. ...
Zaproponuj postępowanie u 28-letniej chorej z ciśnieniem tętniczym 170/100 mmHg (trzy leki hipotensyjne w tym diuretyk), która przed rokiem miała prawidłowe ciśnienie tętnicze. Obecnie w badaniach laboratoryjnych krwi: K+ 3,5 mmol/l, kreatynina 0,8 mg/dl. Nawracające zakażenia układu moczowego w wywiadzie.
  1. arteriografia tętnic nerkowych → gdy istotne hemodynamicznie zwężenie → jednoczasowa przezskórna angioplastyka (PTA).
  2. arteriografia tętnic nerkowych → gdy istotne hemodynamicznie zwężenie → jednoczasowa przezskórna angioplastyka (PTA) z wszczepieniem stentu.
  3. intensyfikacja leczenia hipotensyjnego.
  4. ...
  5. ...
U chorego 55-letniego ze stwierdzonym angiograficznie 70% zwężeniem światła lewej tętnicy nerkowej stwierdzono: ciśnienie tętnicze 148/95 mmHg na dwóch lekach hipotensyjnych (bez diuretyku) w maksymalnych dawkach; w badaniach laboratoryjnych krwi: kreatynina 1,0 mg/dl; glukoza 5,4 mmol/l; cholesterol LDL 2,4 mmol/l; naczynia wieńcowe w koronarografii bez istotnych zwężeń. Wskaż optymalne postępowanie:
  1. przezskórna angioplastyka (PTA).
  2. przezskórna angioplastyka (PTA) z wszczepieniem stentu.
  3. przezskórna angioplastyka (PTA) z wszczepieniem stentu → gdy brak kontroli ciśnienia → dodanie diuretyku w celu normalizacji ciśnienia tętniczego.
  4. ...
  5. ...
26-letnia kobieta zgłosiła się do lekarza z powodu bólów głowy i zwyżek ciśnienia tętniczego do 190/120 mm Hg. Rok temu miała prawidłowe ciśnienie. W badaniu przedmiotowym jedynym odchyleniem (poza wysokim ciśnieniem) był szmer skurczowo-rozkurczowy w nadbrzuszu. Badania laboratoryjne: badanie og moczunorma; w osoczu: stężenie kreatyniny 0,9 mg/dL, Na 139 mEq/l, K 3,6 mEq/l, CI 102 mEq/l, HCO3 26 mEq/l. Które z poniższych badań należy wykonać w celu diagnostyki nadciśnienia?
  1. dobowe wydalanie kortyzolu z moczem.
  2. dobowe wydalanie katecholamin z moczem.
  3. arteriografię tętnic nerkowych.
  4. ...
  5. ...
Wskaż prawidłowe zdanie na temat interakcji lekowych w farmakoterapii nadciśnienia tętniczego:
  1. niesteroidowe leki przeciwzapalne nasilają działanie diuretyków.
  2. fenobarbital osłabia działanie leków blokujących receptory β-adrenergiczne.
  3. ryfampicyna nasila działanie antagonistów wapnia.
  4. ...
  5. ...
Wskaż wymienione selektywne β-blokery z własną aktywnością sympatykomimetyczną:
1) propranolol;  2) celiprlolol;  3) pindolol;  4) bisoprolol;  5) alprenolol.
Prawidłowa odpowiedź to:
  1. 1,3.
  2. 3,5.
  3. 2,5.
  4. ...
  5. ...
Wskaż wszystkie prawdziwe stwierdzenia dotyczące niefarmakologicznego leczenia nadciśnienia tętniczego:
1) stosowanie diety DASH obniża SBP w zakresie 2-8 mmHg;
2) redukcja spożycia sodu poniżej 100 mmol/d obniża SBP w zakresie 2-8 mmHg;
3) zmniejszenie masy ciała o 10 kg obniża SBP w zakresie 2-4 mmHg;
4) ograniczenie spożycia alkoholu do ≤ 2 standardowe porcje dziennie u mężczyzn i 1 porcji dziennie u kobiet obniża SBP w zakresie 2-4 mmHg;
5) ćwiczenia aerobowe przynajmniej 30 min dziennie przez większość dni w tygodniu obniżają SBP w zakresie 2-4 mmHg.
Prawidłowa odpowiedź to:
  1. tylko 1.
  2. 1,2,3.
  3. 2,4.
  4. ...
  5. ...
Według zaleceń ESH/ESC z 2007 roku wskazaniem do całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego nie jest:
  1. znaczna zmienność wartości ciśnienia tętniczego między wizytami.
  2. podwyższone ciśnienie tętnicze w pomiarach w gabinecie u chorych z grupy dużego ryzyka sercowo-naczyniowego.
  3. rozbieżność między wynikami pomiarów wykonywanych w domu i w gabinecie lekarskim.
  4. ...
  5. ...
Subkliniczne uszkodzenia narządowe zwiększają ryzyko sercowo-naczyniowe u chorych na nadciśnienie tętnicze. Wskaż subkliniczne uszkodzenie narządowe:
  1. IMT < 0,9 mm.
  2. ABI > 0,9.
  3. eGFR > 60 ml/min/1,73 m2.
  4. ...
  5. ...
Zgodnie ze stanowiskiem ESH z 2009 u osób w wieku podeszłym optymalna grupa leków do rozpoczynania i kontynuacji leczenia nadciśnienia tętniczego to:
  1. inhibitory ACE.
  2. diuretyki tiazydowe.
  3. lek hipotensyjny z dowolnej grupy głównej.
  4. ...
  5. ...
Amplituda załamka R w odprowadzeniu aVL pozwala na przewidywanie incydentów sercowo-naczyniowych nawet wtedy, gdy nadciśnienie tętnicze nie jest związane z cechami LVH w elektrokardiogramie. Na każde zwiększenie amplitudy załamka R o 0,1 mV ryzyko wzrasta o:
  1. 3%.
  2. 6%.
  3. 9%.
  4. ...
  5. ...
Skala SCORE służąca do oceny bezwzględnego 10-letniego ryzyka zgonu z przyczyny sercowo-naczyniowej uwzględnia:
  1. wiek, płeć, palenie papierosów.
  2. wiek, płeć, palenie papierosów, cholesterol całkowity.
  3. wiek, płeć, palenie papierosów, cholesterol całkowity, rozkurczowe ciśnienie krwi.
  4. ...
  5. ...
Częstość występowania nadciśnienia tętniczego u chorych po przeszczepieniu nerki wynosi 40-80%. Rzadką przyczyną nadciśnienia tętniczego w tej grupie chorych jest:
  1. zwężenie tętnicy nerki przeszczepionej.
  2. stosowanie leków immunosupresyjnych (cyklosporyna A, prednizon).
  3. postępujące pogorszenie funkcji wydalniczej graftu z towarzyszącą hiperwolemią.
  4. ...
  5. ...
Zespół Sipple’a (zespół MEN 2A) obejmuje występowanie:
  1. raka rdzeniastego tarczycy, guza chromochłonnego nadnerczy i nadczynności przytarczyc.
  2. raka rdzeniastego tarczycy, guza chromochłonnego nadnerczy i niedoczynności przysadki mózgowej.
  3. raka brodawkowatego tarczycy, guza chromochłonnego tarczycy i niedoczynności przytarczyc.
  4. ...
  5. ...
Zespół von Hippla i Lindaua (VHL) jest zespołem nowotworowym dziedziczonym w sposób autosomalny dominujący, w przebiegu którego dochodzi do rozwoju naczyniaków OUN i siatkówki, torbieli i raka nerki, guza chromochłonnego nadnerczy i innych rzadziej występujących guzów, w tym neuroendokrynnych guzów przewodu pokarmowego, guzów najądrzy i błędnika. Średnie ryzyko rozwoju guza chromochłonnego w VHL wynosi:
  1. > 5%.
  2. 10-15%.
  3. 65%.
  4. ...
  5. ...
Pierwotny reninizm stanowi rzadką przyczynę wtórnego nadciśnienia tętniczego wywołaną przez guz wywodzący się z aparatu przykłębuszkowego nerki i wytwarzający nadmierne ilości reniny. Guzy o takim charakterze występują zwykle u osób młodych a klinicznym ich objawem jest nadciśnienie tętnicze o ciężkim charakterze, zwykle oporne na stosowane leczenie. Prawidłowe rozpoznanie i operacyjne usunięcie guza daje szansę na wyleczenie. Do głównych odchyleń stwierdzanych w badaniach biochemicznych u takich chorych zalicza się:
1) hipokaliemię;         
2) zwiększoną aktywność reninową osocza;   
3) zwiększone stężenie proreniny w osoczu;
4) obniżone stężenie aldo- steronu w osoczu;
5) hipernatremię.
Prawidłowa odpowiedź to:
  1. 1,2,3.
  2. 1,2,3,4.
  3. 1,2,3,5.
  4. ...
  5. ...
Typową cechą nefropatii nadciśnieniowej nie jest:
  1. znaczny przerost mięśnia lewej komory serca stwierdzony w badaniu UKG.
  2. obrzęk tarczy nerwu wzrokowego rozpoznany na podstawie badania dna oka.
  3. wieloletni przebieg nadciśnienia tętniczego.
  4. ...
  5. ...
Przyczyną pierwotnego hiperaldosteronizmu nie jest:
  1. gruczolak nadnercza wydzielający aldosteron.
  2. obustronny idiopatyczny przerost kory nadnerczy.
  3. hiperaldosteronizm rodzinny.
  4. ...
  5. ...
Przyczyną nadciśnienia naczyniowo-nerkowego może być:
1) miażdżyca tętnic;         
2) dysplazja włóknisto-mięśniowa tętnic;   .
3) zapalenie tętnic;
4) torbiel nerki;
5) wrodzona hipoplazja

Prawidłowa odpowiedź to:
  1. 1,2.
  2. 1,2,3.
  3. 1,2,3,4.
  4. ...
  5. ...
Cechą charakterystyczną obrazu klinicznego nadciśnienia naczyniowo-nerkowego nie jest:
  1. nagły początek nadciśnienia tętniczego.
  2. występowanie nadciśnienia tętniczego < 30 lub > 50 r.ż.
  3. postępująca niewydolność nerek o niejasnej etiologii.
  4. ...
  5. ...
Nadciśnienie złośliwe stanowi najcięższą postać nadciśnienia tętniczego i charakteryzuje się wysokimi wartościami ciśnienia rozkurczowego ( > 120-140 mmHg), szybkim postępem powikłań narządowych a zwłaszcza rozwojem niewydolności serca i nerek oraz obecnością nasilonych zmian w naczyniach siatkówki (wybroczyny, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego). Nadciśnienie złośliwe może rozwijać się w przebiegu:
  1. tylko nadciśnienia pierwotnego.
  2. tylko nadciśnienia wtórnego.
  3. tylko nadciśnienia tętniczego towarzyszącego kłębuszkowym zapaleniom nerek, zwłaszcza w przypadku pogorszenia funkcji wydalniczej nerek.
  4. ...
  5. ...
Wg wytycznych ESH 2009 u 48-letniego pacjenta z ciśnieniem tętniczym 135/85 mmHg i cukrzycą typu 2, bez mikroalbuminurii należy zalecić w zakresie terapii hipotensyjnej:
  1. zmianę stylu życia.
  2. zmianę stylu życia + obserwacja 3-miesięczna, potem farmakoterapia.
  3. zmianę stylu życia + obserwacja 6-miesięczna, potem farmakoterapia.
  4. ...
  5. ...
Wg wytycznych ESH 2009 u 48-letniego pacjenta z ciśnieniem tętniczym 135/85 mmHg i cukrzycą typu 2, z mikroalbuminurią należy zalecić w zakresie terapii hipotensyjnej:
  1. zmianę stylu życia.
  2. zmianę stylu życia + dowolna monoterapia.
  3. zmianę stylu życia + dowolna terapia skojarzona.
  4. ...
  5. ...
Wg wytycznych ESH/ESC 2007/9 u pacjenta z nadciśnieniem tętniczym II stopnia (160/95 mmHg) bez innych czynników ryzyka s-n i uszkodzeń narządowych należy zalecić zmianę stylu życia oraz:
  1. obserwację kilkumiesięczną, potem farmakoterapię.
  2. obserwację kilkutygodniową, potem farmakoterapię.
  3. monoterapię hipotensyjną od razu.
  4. ...
  5. ...
wg wytycznych ESH/ESC 2009 u 50-letniego pacjenta z utrzymującym się na dwóch kolejnych wizytach ciśnienia tętniczego 155/95 mmHg i hipercholesterolemią, bez innych czynników ryzyka i uszkodzeń narządowych należy zalecić zmianę stylu życia oraz:
  1. obserwację kilkumiesięczną.
  2. monoterapię hipotensyjną i kwas acetylosalicylowy.
  3. skojarzoną terapię hipotensyjną.
  4. ...
  5. ...
Wg wytycznych ESH 2009 u pacjenta po 80 r.ż. z nadciśnieniem tętniczym ciśnienie skurczowe od którego rozpoczynamy terapię i ciśnienie do którego dążymy to odpowiednio:
  1. > 160 mmHg i < 130 mmHg.
  2. > 160 mmHg i < 140 mmHg.
  3. > 160 mmHg i < 150 mmHg.
  4. ...
  5. ...
Skojarzona terapia hipotensyjna inhibitorem ACE z antagonistą wapnia wykazała przewagę nad innymi typami terapii skojarzonej w następujących badaniach klinicznych:
  1. ACCOMPLISH, ASCOT, STAR.
  2. ADVANCE, ASCOT, STAR.
  3. ACCOMPLISH, ANBP2, LIFE.
  4. ...
  5. ...
Wytyczne ESH 2009 kwestionują ciśnienie docelowe < 130/80 mmHg u pacjentów z NT i cukrzycą, jednak w późniejszym badaniu ACCORD wykazano zmniejszenie śmiertelności u pacjentów z RR docelowym < 120 mmHg w porównaniu z RR docelowym < 140 mmHg.
  1. pierwsze prawdziwe, drugie prawdziwe.
  2. pierwsze prawdziwe, drugie fałszywe.
  3. pierwsze fałszywe, drugie prawdziwe.
  4. ...
  5. ...
W większości badań dotyczących NT w wieku podeszłym nie wykazano korzyści klinicznych, ponieważ osiągnięto zbyt niskie docelowe ciśnienie skurczowe poniżej 140 mmHg.
  1. pierwsze prawdziwe, drugie prawdziwe.
  2. pierwsze prawdziwe, drugie fałszywe.
  3. pierwsze fałszywe, drugie prawdziwe.
  4. ...
  5. ...
Według wytycznych ESH 2009 u pacjenta z niepowikłanym nadciśnieniem tętniczym w przypadku konieczności dodania trzeciego leku do terapii skojarzonej inhibitorem konwertazy angiotensyny i antagonistą wapnia rekomendowany jest diuretyk tiazydowy, ponieważ taki schemat badania wykazał korzyści w badaniu ASCOT.
  1. pierwsze prawdziwe, drugie prawdziwe.
  2. pierwsze prawdziwe, drugie fałszywe.
  3. pierwsze fałszywe, drugie prawdziwe.
  4. ...
  5. ...
Jednoznacznym przeciwwskazaniem do stosowania diuretyków tiazydowych w terapii hipotensyjnej jest:
1) ciąża;  2) dna moczanowa;  3) hipokaliemia.
Prawidłowa odpowiedź to:
  1. tylko 1.
  2. tylko 2.
  3. 1,3.
  4. ...
  5. ...
Jednoznacznym przeciwwskazaniem do stosowania beta-adrenolityków w terapii hipotensyjnej jest:
1) astma oskrzelowa;  
2) zaburzenia potencji;  
3) blok a-v II stopnia;  
4) POChP.
Prawidłowa odpowiedź to:
  1. 1,2.
  2. 2,3.
  3. 3,4.
  4. ...
  5. ...
Efekt hipotensyjny ograniczenia spożycia soli jest większy:
1) u osób rasy czarnej niż u osób rasy białej;
2) u osób młodych niż u osób starszych.
  1. pierwsze prawdziwe, drugie prawdziwe.
  2. pierwsze prawdziwe, drugie fałszywe.
  3. pierwsze fałszywe, drugie prawdziwe.
  4. ...
  5. ...
Według wytycznych ESH/ESC 2007 zalecane zmiany stylu życia u pacjenta z nadciśnieniem tętniczym obejmują ograniczenie spożycia alkoholu w przeliczeniu na etanol do nie więcej niż:
  1. 0 g u mężczyzn jak i kobiet.
  2. 20-30 g u mężczyzn i 10-20 g u kobiet.
  3. 30-40 g u mężczyzn i 20-30 g u kobiet.
  4. ...
  5. ...
Metaanaliza grupy INDANA z roku 1999 oraz badanie HYVET dały rozbieżne wyniki co do wpływu leczenia hipotensyjnego u pacjentów po 80 roku życia na:
  1. ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych.
  2. ryzyko udaru mózgu.
  3. ryzyko rozwoju niewydolności serca.
  4. ...
  5. ...

Ta strona używa cookies i innych technologii. Korzystając z niej wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej szczegółów w Polityce prywatności

Zamknij